Billboard Series#27:
Charline Tyberghein
The devil that I revel in
04/08 – 04/11/2022
De schilderijen van Charline Tyberghein zijn opgebouwd uit geometrische abstracte patronen, optische illusies en kleine symbolen. Haar werk balanceert tussen komedie en tragedie. De mooie kleuren, speelse vormen, en optische illusies geven een vrolijke indruk. Deze vindt echter een tegengewicht in de soms donkere ondertoon van de symbolen die ze schildert, zoals een strop, of een huilende kaars.
Typisch voor Tyberghein zijn de optische illusies in haar werk. Dat begon eerder toevallig. Tijdens haar studies bestudeerde ze de trompe l’oeuil schildertechniek van de Frans-Hongaarse kunstenaar Victor Vasarely. Ze vond zoveel rust in deze illusionistische manier schilderen dat ze er zelf mee begon te experimenteren.
Het mag in deze tijden van digitiale technologie verbazen dat Tyberghein haar optische illusies niet digitaal ontwerpt vòòr ze aan het schilderen gaat. De kunstenaar is hierover zeer beslist: ze werkt niet met computers. Ze vindt het belangrijk dat alles handmatig ontstaat. Zo is elk schilderij voor haar een oefening in hoe een patroon zich gedraagt tijdens haar werkproces. Hierdoor weet ze ook niet hoe een schilderij er zal uitzien tot het klaar is.
Charline Tyberghein combineert deze geometrische patronen en optische illusies met kleine, figuratieve symbolen. Voor deze symbolen put ze uit haar eigen databank, waar ze al jaren aan bouwt. De inspiratiebronnen zijn heel divers: zowel heraldiek en pictogrammen, als het internet, verkeersborden, of reclame. De kunstenaar heeft mappen vol afbeeldingen die ze ordent volgens hun vorm of volgens materiaal.
Tyberghein maakt van elk symbool kleine voorstudies – vaak op houten paneeltjes. Een overzicht van bijna 200 van deze studies werd recent gepubliceerd door Triangle Books. Terugkomende symbolen zijn bijvoorbeeld een wijnglas, een sigaret, lucifers, druppels, een mes of touw, kaarsen, enzovoort. Tyberghein zoekt naar symbolen die ze makkelijk menselijke trekken kan geven.
De symbolen hebben geen betekenis op zichzelf. Je zou kunnen denken dat een sigaret bijvoorbeeld symbool staat voor een pauze. Maar Tyberghein wilt liever geen individuele betekenis aan toekennen aan deze symbolen. Ze benadert ze liever als een alfabet. Betekenis ontstaat door de verhouding van verschillende symbolen ten opzichte van elkaar. De kunstenaar ziet haar schilderijen als oefeningen in het visueel uitdrukken van een gevoel, zonder expliciet te tonen waarover het gaat.
Tyberghein schildert haar symbolen op abstracte achtergronden die hout, baksteen, of een tafellaken voorstellen. De ondergrond is zo realistisch geschilderd dat er een interessante beeldtaal ontstaat die tegelijk simpel en complex is (je weet niet goed wat je ziet). Tyberghein drijft dit nog verder door soms ook de lijst van een schilderij mee te schilderen in een patroon, waardoor de grens tussen beeld en object heel klein wordt. En ook tijdens haar tentoonstellingen speelt ze met het object-karakter van haar schilderijen, door ze niet louter tweedimensionaal tegen een wand te presenteren maar ook vrijhangend in de ruimte, of op een sokkel als een soort platte sculptuur.
Voor deze Billboard Series schilderde Charline Tyberghein een patroon dat sterk doet denken aan een traditioneel rood-wit geblokt tafellaken. Op of onder het tafellaken liggen twee vormen: een sleutel en een zandloper. Binnen deze vormen schilderde ze twee rokende sigaretten, twee uitgedoofde lucifers, en een strop. Ook hier lijkt een beeld dat in eerste instantie vrolijk oogt, toch een donkerdere ondertoon te hebben. Alle symbolen – zandloper, gedoofde lucifer en brandende sigaret – verwijzen naar tijdelijkheid. Tyberghein wilt geen betekenis vooropstellen – het is aan de toeschouwer om betekenis te leggen in wat ze ziet. Maar in de context van een kunstproject dat de conversie van een stadwijk begeleidt, kan deze ‘momento mori’* misschien wel best gelezen worden als een viering van de tijdelijk van de stad die elke dag opnieuw gemaakt wordt.
Charline Tyberghein woont en werkt in Antwerpen. Haar werk was te zien bij Beurschouwburg, Brussel; Kunsthalle Bielefeld en MUHKA, Antwerpen, de Warande, Turnhout; The Hole, New York; en Future Gallery, Berlijn. Charline Tyberghein wordt vertegenwoordigd door Sofie Van de Velde, Antwerpen.
*’memento mori’ betekent letterlijk: ‘gedenk te sterven’, en dient als herinnering aan het feit dat ons leven ooit eindigt.
Alle afbeeldingen met courtesy van de kunstenaar
Installatie fotografie: Michiel De Cleene
Billboard Series is een langdurig kunstproject in de publieke ruimte, waarvoor elke paar maand een kunstenaar wordt uitgenodigd om een site-specifiek werk te maken voor een 50 m2 billboard aan Dok Noord. Via wisselende presentaties wil Billboard Series een breed publiek kennis laten maken met verschillende beeldtalen en uiteenlopende ideeën over heel diverse aspecten van publieke ruimte.
Billboard Series is een project van artlead en 019, en wordt geprogrammeerd door Thomas Caron binnen een scenografie van architect Olivier Goethals. Billboard Series wordt ontwikkeld met de steun van Stad Gent en de Vlaamse Gemeenschap.
