Billboard Series #22:
Lily van der Stokker
Nothing Really
15/02/2021 — 30/05/2021
Sinds de jaren ‘90 is Lily van der Stokker (°1954, Den Bosch, NL) internationaal bekend om haar speelse tekeningen en muurschilderingen in felle kleuren. Van der Stokker’s vrolijke tekeningen zijn gemaakt in felle of pastel-kleuren. Ze tekent vaak motieven als bloemen, krullen en wolken. Van der Stokker combineert deze vormen met woorden of zinnen die heel herkenbaar zijn. Door deze combinatie van zoetgekleurde vormen en korte stukjes tekst lijken haar kunstwerken heel gemakkelijk en toegankelijk. Maar dat is alleen maar schijn. Naar eigen zeggen maakt ze ‘moeilijke kunst die er makkelijk uitziet’.
Vormelijk is Van der Stokker, met haar kleurige bloemen- en wolkendecoraties, schatplichtig aan Pop Art. En door het gebruik van tekst in haar werken, is haar praktijk sterk geworteld in de traditie van de conceptuele kunst van de jaren ‘70 van bijvoorbeeld Joseph Kosuth, of Lawrence Weiner. Vergelijkbaar is dat de tekst rechtstreeks spreekt tot de toeschouwer, maar Van der Stokker stelt heel andere vragen dan haar (mannelijke) kunsthistorische voorgangers.
In een gesprek met filmmaker John Waters zegt Van der Stokker over zichzelf: ‘Ik ben een feministische conceptuele popkunstenaar.’ Dit feminisme uit zich niet enkel in de inhoud van haar tekst en de vragen die ze stelt, maar ook in de vormen die ze tekent. Van der Stokker speelt heel bewust met een beeldtaal, die de intellectuele kunstwereld bestempelt als decoratief, meisjesachtig (en dus onnozel) of zelfs kinderlijk. Critici vonden haar werk niet serieus, het werd gezien als te positief en te decoratief. Deze vrolijke tekeningen konden geen kunst zijn.
Van der Stokker’s werk is bijzonder gelaagd. Ze kent de kunstgeschiedenis en beeldcultuur, en zet deze speels naar haar hand. De abstracte vormen die ze tekent, worden door de tekst die erbij staat bijna personages met een eigen identiteit. Ze heeft een uitgesproken vrouwelijk perspectief en belicht met haar werken een aantal zaken die in de door mannen gedomineerde kunstgeschiedenis te weinig aan bod komen. Thema’s als gender, zorg, schoonheid, vriendschap, en huiselijkheid lopen al meer dan dertig jaar als een rode draad door haar werk.
Ze spreekt met haar werk over kunst maar ook over de economische wetten van de kunstmarkt en de mechanismen die erachter schuilgaan. Denk maar aan teksten als; ’good old abstract art’, ‘don’t worry nothing will happen’ en ‘I am an artwork and I am three years old’, maar ook; ‘Interesting work. It costs around $15.000,- but wall paintings are hard to sell’, of ‘Kees (gallerist) en ik (kunstenaar) wij vechten altijd over de btw in onze verkoopprijzen’. Deze grappige details over de onderlinge relaties in de kunstwereld stellen ook het romantische beeld bij dat bestaat over het leven van een kunstenaar.
Van der Stokker’s werk heeft grote aandacht voor menselijke relaties en voor de sociale context van de kunstwereld. Werk als ‘Mensen die ik ken van mijn werk’ of de tekst ‘All my no-baby friends live in NewYork.’ tonen hoe werk en leven door elkaar lopen. De kunstenaar focust hierbij ook op elementen uit het dagelijkse leven die nooit aan bod komen in een kunstwerk – zoals het schoonmaken van de keuken. Maar ook dagelijkse zorgen vinden hun weg naar haar werk. Zo toont ‘The Rent’ een overzicht van maandelijkse huur en haar kosten voor elektriciteit en gas.
Ook tijd en leeftijd komen aan bod in Van der Stokker’s werken. ‘Lily en Jack wonen nu 10 jaar samen’ of ‘My mother is 84, I am 42, My boyfriend is 59’. Nu ze ondertussen zelf midden de zestig is, komt ook het onderwerp van ouder worden vaker aan bod. Maar zoals steeds gebeurt ook dat met de nodige dosis humor – zoals haar werk ‘Age 65.75’, dat de namen opsomt van alle dokters die de kunstenaar ziet, en welke lichaamsdelen ze behandelen.
Het werk dat Lily van der Stokker toont in onze Billboard Series is gebaseerd op een oudere tekening, die ze in 1992 maakte met viltstift. Er is geen betere manier om haar gedachten en ideeën over dit werk te duiden, dan haar zelf aan het woord te laten. Van der Stokker werkt al even aan een archief waarin ze al haar werk zelf duidt. Onderstaand geven we integraal de tekst mee die ze schreef over haar tekening ‘Nothing Really’.
Tekening archief 75, “Nothing Really”
De viltstifttekening “Nothing Really” maakte ik in dezelfde periode als de muurschilderingen en tekeningen “Wonderful”, “Friendly Good”, en “Kissy”. Enthousiast door mijn nieuwe onderwerp, optimisme en plezier door kleur, verbond ik er andere thema’s aan, zoals het platte, goedkope en decoratieve, allemaal vertegenwoordigd door het bloem-icoon.
De lage status ervan was duidelijk vanaf de allereerste bloem die ik gebruikte in een muurschildering. Ik kreeg er opmerkingen over, kritiek en slechte recensies. Het was duidelijk dat de bloem een verboden visueel element was, althans op de manier waarop ik haar gebruikte. Maar deze lage status was voor mij tegelijk ook aantrekkelijk. Als een beeld niets betekent of geen inhoud heeft, dan is het spannend om dat letterlijk bij het kunstwerk te vermelden: Gewoon niets, ‘Nothing Really’. Wat je ziet is simpel en kleurrijk. En de uitspraak geeft genoeg om over na te denken. Want doet het ertoe of dit kunstwerk echt iets betekent of niet? Voor mij geeft dit werk de ware kracht weer van aantrekkelijke oppervlakkige decorativiteit. Het betekenisloze wordt hier door de tekst nog eens met trots benadrukt.
De tekening werd voor het eerst tentoongesteld in 1992 in galerie “Feature” in New York. Rond diezelfde tijd kwam er een interessant artikel uit waarin dit werk werd besproken, met als titel “Punishment and Decoration / Art in an age of militant superficiality”, (Artforum, april 1993 p.78-83), door Bob Nickas en Michael Corris. Het ging over de schilderkunst in alle facetten: de figuur, het grondvlak, het raster, het monochroom. Het artikel ging in op hoe kunstenaars het schildersdoek hebben behandeld en gebruikt, ‘misbruikt’ en ‘gestraft’. Er werd gesproken over verf smijten op het canvas (Pollock) en er gaten in snijden (Fontana), en over de vereenvoudiging en vervlakking van het canvas tot een eenvoudig raster. Wat betreft dit laatste werd “Nirvana” van Peter Halley genoemd. Mijn “Nothing Really” werd in het tijdschrift gebruikt als (decoratieve) achtergrond om andere kunst afbeeldingen op te plaatsen. De kunstenaars in dit artikel: Rudolf Stingel, Ad Reinhardt, Michael Scott, Dan Walsh, Yves Klein, Imi Knoebel, Steven Parrino, Lucio Fontana, Silvie Fleury, Lisa Ruyter, Jutta Koether, Moira Dryer, en Joan Wallace, vormen, realiseer ik me nu, een groep die ik bewonder, die de kunstwereld vertegenwoordigde en de geschiedenis van de schilderkunst van die tijd vormgaf.
Als vervolg op dit artikel nodigde Michael Corris mij niet veel later uit voor een tentoonstelling met dezelfde naam: “Punishment and Decoration”, in een galerie in Keulen (Hohental und Bergen, 1994). Hier exposeerde hij kunstwerken die speelden met het concept voor- en achtergrond. Ik ontwierp een grote achtergrond muurschildering bestaand uit een all-over bloemenpatroon, met laag in het midden de tekst “Thank You Darling”. Daarboven hingen werken van Peter Halley, Michael Scott en Imi Knoebel. De roze en lichtblauwe tekst “Thank You Darling” was duidelijk leesbaar onder deze kunstwerken. Het was een sensatie om het alledaagse woord Lieve Schat, “Darling”, naast deze meesters van de abstractie te zien.
Het concept om kunstwerken zo dicht bij elkaar of boven op elkaar te hangen kreeg heel wat navolging in andere tentoonstellingen, gemaakt door andere curatoren, en ook in mijn eigen werk. En het gebruik van de woorden “Thank You” vond ik zo krachtig dat het me ertoe bracht een hele reeks Thank You muurschilderingen te maken in de daaropvolgende jaren.
Tekening archief 1992, viltstift op papier, 30 x 42 cm
Alle afbeeldingen met courtesy van de kunstenaar
Installatie fotografie: Michiel De Cleene
Billboard Series is een langdurig kunstproject in de publieke ruimte, waarvoor elke paar maand een kunstenaar wordt uitgenodigd om een site-specifiek werk te maken voor een 50 m2 billboard aan Dok Noord. Via wisselende presentaties wil Billboard Series een breed publiek kennis laten maken met verschillende beeldtalen en uiteenlopende ideeën over heel diverse aspecten van publieke ruimte.
Billboard Series is een project van artlead en 019, en wordt geprogrammeerd door Thomas Caron binnen een scenografie van architect Olivier Goethals. Billboard Series wordt ontwikkeld met de steun van Stad Gent en de Vlaamse Gemeenschap.
