A Temporary Monument for Brussels #7:
Peter Downsbrough
OTHER / THE
18/07/2020 – 15/02/2021
Peter Downsbrough (°1940, New Jersey) woont en werkt sinds 1989 in Brussel. Sinds de late jaren zestig bouwt hij aan een veelzijdig oeuvre van sculptuur, boeken, film, fotografie en ruimtelijke interventies waarin de relatie met ruimte en taal centraal staat. Zijn werk nodigt de toeschouwer uit tot een andere lezing van de ruimte. Het concept ruimte kan hier breed worden opgevat en omvat naast de klassieke tentoonstellingsruimte en architecturale ruimte, ook de publieke ruimte, en de ruimte die ontstaat binnen de pagina’s van een boek.
Deze verschillende ruimtes worden in Downsbrough’s werk bewoond door eenvoudige geometrische figuren zoals een lijn of rechthoek, en woorden als AND, OR of ON. Deze woorden en vormen bepalen de ruimte, doorsnijden ze en bakenen deze af. Ze laten ons nadenken over hoe je de ruimte die ons omgeeft begrijpt. Tegelijk maken ze een nieuwe relatie mogelijk tussen begrippen als plaats en ruimte, en tussen taal en betekenis.
De vorm die deze ruimtelijke interventies aannemen is divers. Soms vinden de interventies hun vorm als ink op papier – op lossen vellen of in de vorm van boeken. Een andere keer zijn ze gemaakt door lijnen zwarte plakband en kleefletters op een muur, of door metalen profielen en woorden in de publieke ruimte. Zo is sinds 2003 het werk AND / MAAR, OP – AND / POUR, ET te zien op de Boulevard Émile Jacqmainlaan in Brussel. Specifiek aan deze werken in de publieke ruimte is dat ze invloed hebben op hoe we kijken naar de stad.
Net zoals de stad als achtergrond geen blank canvas is, grijpt Downsbrough ook in op gerecupereerde afbeeldingen zoals postkaarten. De lijnen en woorden die hij toevoegt op de kaarten, verdelen de beelden verder of bakenen ze sterker af. Postkaarten tonen natuurlijk sowieso maar een stukje van de werklelijkheid, maar de toevoegingen van Downsbroughs zetten je verbeelding aan het werk, en breken de beelden open.
Peter Downsbrough heeft ook een belangrijke video-praktijk. Zijn films bevragen de functies en het gebruik van ruimte in de stad en treden op als stille getuigen van vergeten publieke ruimte, en de verschillende structuren die deze vormgeeft – politiek, economisch of sociaal. Zo maakt hij films in verschillende Brussels buurten – onder andere in het Rijksadministratief Centrum uit 1958 of in de buurt tussen Zuidstation en het huidige kunstencentrum Wiels. Een tiental jaar geleden maakte Downsbrough het werk A] PART, gefilmd in de Citroëngarage op het Sainctelettesquare die toen nog in gebruik was. Recent werd de film nog getoond in het nieuwe Kanal Pompidou – dat deze industriële ruimtes herbestemde tot een tentoonstellingsplek.
Eigenlijk zou je kunnen zeggen dat het werk van Peter Downsbrough bestaat uit lijnen, letters, snedes en de ruimtes daartussen. In al hun eenvoud creëren deze onvermijdelijk verschillende posities die nieuwe, complexen betekenissen genereren en vragen oproepen over de relatie tussen een beeld en zijn context, over de positie van de toeschouwer in relatie tot het werk, en over de positie van de verschillende elementen in de structuren van taal, architectuur, stedenbouw of politiek.
Voor A Temporary Monument for Brussels maakte Downsbrough OTHER / THE (2020). Het beeld toont een gekantelde rechthoek met de woorden OTHER and THE. Het beeld werd voor dit project opgesplitst in vijf delen, en ook het woord OTHER werd op een verticale as gesplitst en verspreid over twee verschillende vlaggen. Het versplinterde beeld is enkel nog fragmentair te lezen, en afhankelijk van je standpunt als toeschouwer glippen er steeds andere stukken stad tussen.
In dit spel van geheel en delen, zijn THE en OTHER duidelijk leesbare begrippen. DE ANDER verwijst naar de andere kant, de rest, wat buiten de standaard valt – buiten onszelf, buiten de stad, buiten onze samenleving. We zouden dit werk kunnen zien als een bejubeling van deze andere. Een samenleving is constant in beweging en zoekt voortdurend naar een evenwicht tussen ‘ons’ en ‘de andere’. Wanneer de ander zich opdringt en de nieuwe standaard wordt, kan wat vandaag normaal is al snel vreemd worden – waardoor het begrip ‘de andere’ soms weerstand oproept. De kunstenaar heeft dit werk niet gemaakt als een specifiek antwoord op de moeite die onze samenleving heeft om een inclusief karakter te ontwikkelen, maar kan binnen de context van het huidige politieke klimaat van BlackLivesMatter zeker zo gelezen worden.
OTHER / THE is opgedragen aan de onlangs overleden Brusselse architect Christian Kieckens. Christian woonde op Sainctelette en ontwikkelde de afgelopen decennia verschillende projecten met Peter Downsbrough. Als organisatoren van dit project deelde artlead een kantoor met Christian. We zullen hem allemaal missen.
Alle beelden met dank aan de kunstenaar
Fotografie: Jef Jacobs
Alle beelden met dank aan de kunstenaar
Installatiefotografie: Jef Jacobs
Dit project is een hedendaagse reflectie op het historische concept van een monument. Het fungeert als een hedendaags antwoord op de prachtige, monumentale sculptuur Signal from Zellik van Jacques Moeschal, die het blinde optimisme belichaamt dat hoort bij het naoorlogse klimaat.
A Temporary Monument is een project van artlead projects vzw, ontwikkeld met de steun van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de VGC.
