Billboard Series #21:
Sam Durant
Like, man, I'm tired of waiting
14/10/2020 — 04/02/2021
Sam Durant (°1961) is een Amerikaanse kunstenaar die doorheen diverse media nadenkt over sociale, politieke en culturele vraagstukken. Durant groeide op in Boston in de jaren 70. Als kind kwam hij in contact met de vele anti-oorlogsbetogingen en de einde van de rassenscheiding in het publieke schoolsysteem. Ook leerde hij de vernieuwende denkwijzen kennen van onder andere Maria Montessori (die een alternatief schoolsysteem opzette dat uitgaat van de natuurlijke leergierigheid van kinderen). De invloed van een onderwijscultuur waarin democratische idealen, gelijkheid tussen ras en genders, en sociale rechtvaardigheid voorop stonden, vormde de basis van Durant’s latere artistieke praktijk.
Als hij werk maakt, vertrekt Durant dikwijls vanuit de Amerikaanse geschiedenis – hij is tenslotte zelf Amerikaan. Toch is dit Amerikaanse referentiekader geen gemaksoplossing: Durant is er zich heel erg van bewust hoe de Verenigde Staten cultureel en politiek een dominante positie innemen. We kijken immers allemaal wel naar films of televisieseries uit Hollywood, en alles wat politiek gebeurd in de VS heeft gevolgen voor het Europese politieke en economische leven.
Sam Durant is niet alleen kunstenaar maar bijna een echte historicus; hij trekt zich vaak terug voor minutieus onderzoek in een beeldarchief van internationale protesten en demonstraties vanaf de vroege 20ste eeuw tot vandaag. Dit archiefonderzoek resulteert in tekeningen en grote lichtbakken. De meeste mensen kennen het werk van Durant dankzij deze lichtbakken, die als reeks de titel Electric Signs hebben meegekregen. De lichtbakken van Electric Signs zijn gebaseerd op handgetekende protestborden die de kunstenaar vond uit foto’s van straatprotesten. Natuurlijk zijn lichtbakken een typisch medium voor wegwijzers in winkels en reclame. Doordat Sam Durant de persoonlijke zinnen en slogans uit protestbewegingen een bestaan geeft als kleurrijke lichtbak, benadrukt hij de noodzaak ervan, en vaak ook het humoristische of utopische karakter van de boodschappen.
Ook voor de meer recente reeks Iconoclasm vertrekt Sam Durant van archiefmateriaal. Deze keer gaat hij aan de slag met persfotografie en televisiebeelden die de intentionele en vaak gewelddadige vernieling van publieke monumenten tonen. Op basis van deze beelden maakt Durant grote potloodtekeningen waarop je kan zien hoe mensen monumenten neerhalen over verschillende naties, culturen en tijdsperiodes heen: van de zestiende-eeuwse Europese protestantse beeldenstorm, over nationalistische opstanden uit het midden van de 20ste eeuw in onder meer Hongarije en Egypte, tot hedendaags islamitisch fundamentalisme (maar bijvoorbeeld ook cultureel gemotiveerde handelingen zoals de omverwerping van de Column Vendome in Parijs in 1871, of de culturele revolutie in China).
Interesse in publieke monumenten vormt een rode draad doorheen het oeuvre van Sam Durant. Hij maakte zelfs een hele reeks ontwerpen voor publieke monumenten. Al in 1999 refereerde hij met Proposal for Monument at Altamont Raceway, Tracy, CA aan het beruchte concert van de Rolling Stones uit 1969 dat het einde aankondigde van de hippie-beweging. Ook Proposal for Public Fountain uit 2013 viert een tegenbeweging. De fontein die Durant ontwierp is een reproductie van een gepantserd waterkanon, dat een waterstraal spuit op een figuur met een kap en een anarchistische vlag. Het tafereel dat Durant verbeeldt, toont aan dat we een revolutionair persoon zowel als held als weemoedig figuur kunnen zien.
Andere voorstellen van Duran voor monumenten wijzen op pijnlijke geschiedenissen en het historische geweld dat gepaard ging met de vorming van de Verenigde Staten. Zo stelt hij in zijn Proposal for White and Indian Dead Monument Transpositions, Washington, D.C. voor om een selectie van de reeds bestaande monumenten die de slachtpartijen tijdens de kolonisering van Noord-Amerika herdenken te verplaatsen van hun locatie in het hele land naar de National Mall in Washington, D.C. De geselecteerde monumenten voldoen aan bepaalde criteria: ze herdenken slachtingen waarbij groepen blanken en indianen betrokken zijn (in tegenstelling tot het verwijzen naar individuen); en ze handhaven de formele categorie van de verticale schacht, om te worden begrepen in relatie tot de obelisk van het Washington Monument. Het hoeft niet te verbazen dat de grote meerderheid van de monumenten blanke mensen eren. Wanneer je alle monumenten samenzet, zoals in het voorstel van Durant, valt dit des te meer op.
Ook voor BillboardSeries verwijst Sam Durant naar de moeilijke vorming van onze (Westerse) cultuur. Het werk Like Man, I am Tired (of waiting) is gebaseerd op een werk uit 2002 uit de reeks lichtbakken onder de titel Electric Signs. De tekst ‘Like, Man, I’m tired of waiting’ komt van een foto genomen tijdens een betoging die bekend staat als de March on Washington van 28 augustus 1963 – waar Martin Luther King Jr zijn bekende ‘I Have a Dream’ speech gaf. Meer dan vijf decennia later resoneert deze boodschap nog steeds, al kunnen we de tekst vandaag natuurlijk op verschillende manieren lezen.
De March on Washington had als doel gelijke civiele en economische rechten af te dwingen voor Amerikanen met een donkere huidskleur. Buitensporig politiegeweld tegen zwarte Amerikanen en protesten daartegen in veel Amerikaanse steden tonen dat meer dan 50 jaar later zwarte Amerikanen nog steeds als tweederangsburgers worden beschouwd. De tekst ‘Like Man, I am Tired (of waiting)’ kunnen we vandaag dus helaas nog steeds in dezelfde context lezen. Daarnaast kunnen we deze ook lezen binnen de context van de Amerikaanse presidentsverkiezingen begin november, of als reactie op ons aansleepende gevecht met Covid-19 en de daarbij horende lastige lockdowns. Of we kunnen de tekst lezen als een bedenking bij de plek rond de billboard, de steeds in ontwikkeling zijnde buurt die er elke maand een beetje anders uitziet,en langzaam maar zeker een nieuwe bloeiende stadswijk wordt. Wat ook de context is waarin je de tekst als lezer wilt kaderen, het is uiteindelijk een positieve boodschap van hoop – want na schijnbaar eindeloos wachten komt er steeds een moment dat het beter gaat.
Alle afbeeldingen met courtesy van de kunstenaar
Installatie fotografie: Michiel De Cleene
Billboard Series is een langdurig kunstproject in de publieke ruimte, waarvoor elke paar maand een kunstenaar wordt uitgenodigd om een site-specifiek werk te maken voor een 50 m2 billboard aan Dok Noord. Via wisselende presentaties wil Billboard Series een breed publiek kennis laten maken met verschillende beeldtalen en uiteenlopende ideeën over heel diverse aspecten van publieke ruimte.
Billboard Series is een project van artlead en 019, en wordt geprogrammeerd door Thomas Caron binnen een scenografie van architect Olivier Goethals. Billboard Series wordt ontwikkeld met de steun van Stad Gent en de Vlaamse Gemeenschap.
